Ζήλια μεταξύ φίλων! Πώς θα την αντιμετωπίσεις;;

Είναι πάντα η φιλία τόσο αγνή και ανιδιοτελής όσο θέλουμε οι περισσότεροι να πιστεύουμε; Tρέφουμε μια εξιδανικευμένη εικόνα της φιλίας και τρεφόμαστε κι εμείς από αυτήν, είτε νιώθοντας ωραία που την έχουμε είτε στοχεύοντας στο να την αποκτήσουμε. Την έχουμε στο μυαλό μας ως μια ανιδιοτελής σχέση. Είναι όμως, πράγματι τόσο αγνή, τόσο τέλεια η φιλία;

Φιλιά… Η σημασία της!

H φιλία έχει γίνει περισσότερο ίσως από ποτέ ένα πολύ σημαντικό και απαραίτητο είδος σχέσης. Σε μια εποχή που οι παραδοσιακοί δεσμοί ζωής, γάμος, οικογένεια, χωριό ή γειτονιά, συγγενείς χαλαρώνουν ή διαλύονται. Η ύπαρξη καλών φίλων δεν συμβάλλει μόνο στην καλή ψυχική υγεία και σε αυτό που λέμε «χαρά της ζωής», αλλά κάνει καλό και στη σωματική υγεία. Σε περιόδους άγχους και έντασης, οι στενές φιλικές σχέσεις εμποδίζουν το ανοσοποιητικό μας σύστημα να εξασθενίσει και έχουν αντικαταθλιπτική δράση αντίστοιχη των ψυχοφαρμάκων και της ψυχοθεραπείας, συντελούν σε μια πιο γρήγορη ίαση μετά από ασθένειες, αυξάνουν τις πιθανότητες να ξεπεράσει κανείς τον καρκίνο του μαστού ή το έμφραγμα και γενικά οδηγούν σε μια αύξηση της προσδοκώμενης διάρκειας ζωής.

Υπάρχει αληθινή φιλία;

Δυστυχώς, οι φιλίες δεν έχουν πάντα τέτοιες θεραπευτικές ιδιότητες, το αντίθετο μάλιστα. Tους φανταζόμαστε και τους θέλουμε γεμάτους κατανόηση, έτοιμους πάντα να μας συμπαρασταθούν και να μας βοηθήσουν και κυρίως αγνούς και αληθινούς, χωρίς κρυφές σκέψεις και κακά συναισθήματα απέναντί μας, όπως ζήλια, ανταγωνιστικότητα, φθόνο, ιδιοτέλεια. Αυτό που δείχνει η εμπειρία ζωής του καθενός, αλλά και η κοινωνική ψυχολογία, είναι ότι συχνά δεν συνεχίζεται έτσι αγνά ότι άρχισε ή τουλάχιστον έμοιαζε στην αρχή σαν μια σχέση ισότιμη, ειλικρινής, αυθεντική, τίμια.

Φιλιά και ανταγωνισμός!

Υποτίθεται ότι η φιλία είναι τόσο υπεράνω, που δεν μας ενδιαφέρει ακόμα και αν οι φίλοι μας είναι τέλειοι σε όλα κι εμείς δεν καταφέρνουμε και πολλά. Ισχύει αυτό άραγε; Δεν είναι αλήθεια ότι η αξία τού να έχουμε καλούς φίλους είναι τόσο μεγάλη, που εξουδετερώνει κάθε επιθυμία να είμαστε «καλύτεροι» ή «δυνατότεροι» από αυτούς ειδικά τους ανθρώπους που διαλέξαμε για φίλους; Γιατί σε μια σχέση τόσο αγνή, όπως είναι η φιλία, δεν μπορούμε να νιώσουμε επιτέλους τόσο ήσυχοι και σίγουροι, που να μη χρειάζεται να αποδείξουμε τίποτα άλλο από την αγάπη και την αφοσίωσή μας; Μία φιλική σχέση αποτελεί καταρχήν πρόσφορο έδαφος για κάθε είδους αναμετρήσεις και παιχνίδια δύναμης. Δύο άνθρωποι που βρίσκονται περίπου στην ίδια ηλικία και φάση ζωής, συχνά σε παρόμοια κοινωνικοοικονομική κατάσταση και επίπεδο μόρφωσης, έχουν κάθε κίνητρο να θέλουν ακόμη κι αν δεν το σκέφτονται συνειδητά, να συγκριθούν μεταξύ τους. Τα πιθανά πεδία σύγκρισης είναι πάμπολλα και αρχίζουν από τα πιο καίρια θέματα της ζωής και της προσωπικότητας, όπως το ποιος είναι πιο έξυπνος, πιο ικανός, ποιος έχει την καλύτερη δουλειά, ποιος βγάζει περισσότερα χρήματα, ποιος έχει τον καλύτερο σύντροφο, την πιο ωραία οικογένεια, τους πιο πολλούς φίλους, και φτάνουν ως τα πιο καθημερινά μικροπράγματα, όπως ποιος έχει το πιο κομψό ντύσιμο, ποιος βγαίνει πιο συχνά έξω, ποιος είναι πιο ενημερωμένος, ποιος τα καταφέρνει καλύτερα στα μαστορέματα, ποιος μαγειρεύει καλύτερα, αλλά και ποιος παίρνει πιο συχνά τηλέφωνο τον άλλον ή είναι πιο αφοσιωμένος και πιο πιστός φίλος.

Mπορούμε να το δούμε έντονα στα μικρά παιδιά -όπου και εκδηλώνεται, πρωτόγονο και ανεπεξέργαστο ακόμα- όταν τσακώνονται για το ποιος θα μπει πρώτος στο παιχνίδι, ποιος έχει το πιο γρήγορο αυτοκινητάκι ή την πιο ωραία κούκλα, ποιος είναι καλύτερος φίλος ποιου. Έντονες διαστάσεις παίρνει μεταξύ αδερφών, γιατί εκεί διακυβεύεται το «ύψιστο αγαθό», που είναι η αγάπη, ο θαυμασμός, η αναγνώριση των γονιών.

Φιλία και ζήλια..

H σύγκριση, βέβαια, δεν μπορεί παρά να προκαλεί συχνά και ζήλια. H ζήλια είναι πολύ συνηθισμένο συναίσθημα μεταξύ φίλων και κύριο συστατικό των παιχνιδιών δύναμης μεταξύ τους. Βέβαια, μια ορισμένη ποσότητα ζήλιας είναι φυσιολογική και εξυπηρετεί κι ένα σημαντικό σκοπό, γιατί μας κινητοποιεί να αναρωτιόμαστε: κάνω αρκετά για τη δική μου ζωή; Λίγη ζήλια, λοιπόν, είναι ωφέλιμη. Υπάρχει όμως και η λιγότερο εποικοδομητική και ενίοτε καταστροφική μορφή ζήλιας/φθόνου, που κάνει κάποιον να νιώθει ένα βαθύ συναίσθημα κατωτερότητας, αντιπαλότητας και τελικά οργής και απόγνωσης. H ζήλια αυτή μπορεί να φτάσει σε τέτοιο σημείο, που αυτός που ζηλεύει να είναι συνέχεια επικριτικός, να μην μπορεί κυριολεκτικά να αρθρώσει έναν καλό λόγο, να μην μπορεί να χαρεί καθόλου με τη χαρά του άλλου.

Ένα χαρακτηριστικό των παιχνιδιών δύναμης είναι ότι καταφέρνουν να αποκρύψουν την ποιότητα και την ένταση των συναισθημάτων που κρύβονται πίσω από αυτά και από αυτόν στον οποίο απευθύνονται, αλλά συχνά ακόμη και από αυτόν που τα αισθάνεται. Aυτός είναι και ο λόγος που σε πολλές σχέσεις παίζονται παιχνίδια δύναμης μια ολόκληρη ζωή, χωρίς κανείς να καταφέρει ποτέ να τα αποκωδικοποιήσει.

Τρεις παράγοντες είναι απαραίτητοι για να στεριώσει καλά μια φιλία και να είναι πραγματικός πόλος αλληλεγγύης, συμπαράστασης και ειλικρινούς αφοσίωσης: η αμοιβαία ενεργός συμμετοχή, η διαφάνεια των συναισθημάτων και η εμπιστοσύνη.